یادداشت| بررسی ابعاد دوستی دیرینه ترکیه و پاکستان

«حسین محمدی» با ارسال یادداشتی نوشت: پاکستان تلاش کرده است پس از استقلال با طرح شعارهای اسلامی، هویتی متفاوت از هویت کشور هند و جامعه هندوئیسم  برای خود تعریف کند. از همان ابتدای استقلال این کشور تاکنون ترکیه به عنوان میراث دار امپراطوری عثمانی، همواره مورد احترام جنبش های دینی و سیاسی پاکستان بوده است.

جمهوری ترکیه از 70 سال پیش تاکنون، به عنوان یک کشور مطلوب برای سیاستمداران پاکستانی بوده تا جایی که بعضی از نخست وزیران با کودتا به قدرت رسیده در پاکستان پیرو مکتب آتاترک بودند و حتی حاضر به تبعیت بی چون و چرا از ترکیه شدند.

اما اصولا توجه جمهوری اسلامی پاکستان به جمهوری ترکیه، به علت توازن قدرت در شبه قاره هند شکل گرفت به این علت که ترکیه از طرفی به عنوان یک ابرقدرت نظامی و اقتصادی به شمار می آمد و حال آنکه روابطش با آمریکا نیز خوب بود در حالی که در آن طرف میدان هند و ژاپن به سرعت در حال افزایش دوستی بین یکدیگر بودند.

در یک دهه گذشته پاکستان ترکیه را به سبب پیوندهای مناسب با آمریکا و در این اواخر با وجود اختلافات با روسیه ، حامی سیاسی بسیار خوبی برای خود ارزیابی کرده است..  توسعه همکاری ها با ترکیه، میانجیگری در حل اختلافات اسلام آباد و کابل، برگزاری چندین دور نشست سه جانبه ترکیه، افغانستان و پاکستان سبب شد  پاکستان از ترکیه به عنوان الگو و نماد دموکراسی برای جهان اسلام یاد کند.

ترکیه و پاکستان در گذشته روابط اقتصادی گسترده ای نداشته اند.  حجم روابط اقتصادی دو کشور در سال 2011  تنها یک میلیارد دلار بوده است. اما در چند سال گذشته، افزایش سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش‌های مختلف اقتصادی پاکستان، از جمله انرژی، نساجی،سد و شهرسازی و… بسیار زیاد بوده است.

در کنار این، بسیاری از احزاب دیگر در پاکستان نیز نگاه مثبت به آنکارا دارند. چنانچه در دو سال اخیر، بسیاری از سیاستمداران پاکستانی به ترکیه به منزله کانال مناسبی برای حل مشکلات اقتصادی می نگرند. حال آنکه  هر دو کشور از اعضای تشکیل دهنده سازمان اکو، همکاری های اسلامی و عضو سازمان دی هشت هستند و در این اواخیر نیز عضو سازمان شانگهای شده اند.

اما موضوع خوشحال کننده برای اسلام آباد موضع محکم ترکیه در مقابل کشمیر است که همسویی عمیقی با پاکستان دارد. البته در مقابل هم اسلام آباد همواره در بحران قبرس و کردها از ترکیه حمایت کرده است.

اگر به سفرهای اخیر خارجی مقامات ترکیه همانند سفر «سلیمان سوئلو»  به پاکستان و دیدار آن ها با مقامات ارشد این کشور بنگریم به این نکته پی می بریم که ترکیه خود بیشتر علاقمند به سرمایه گذاری در همه حوزه ها در پاکستان است تا گوی سبقت را از کشور هایی مانند امارات محده عربی و عربستان سعودی  در این کشور برباید. هر چند عربستان در پاکستان و در بین احزاب و گروه های پاکستانی نفوذ داشته و در تامین مالی آنان و نفوذ در رهبران پاکستانی و … تلاش کرده است، اما رهبران کنونی ترکیه تلاش می کنند تا با گسترش نفوذ خود در پاکستان تا حدودی جایگزین عربستان در پاکستان شوند.

در کنار این، سفر اخیر رئیس دادگاه عالی پاکستان به  ترکیه  و دیدارش  با رجب طیب اردوغان نشان دهنده پاسخ به حمایت های همه جانبه بین المللی اخیر آنکارا  نسبت به اسلام آباد است.

آنکارا تلاش میکند در دوره نوین حکمرانی عمران خان بر پاکستان نیز اسلام آباد را با دیدگاه های خود همسو و هماهنگ نگاه دارد. هرچند پاکستان بسیار هشیار است تا حرکتی خلاف مسیر سیاسی خودش  مثلا مسئله طالبان توسط ترکیه انجام نشد.

سخن پایانی اینکه ترکیه همواره از کشور پاکستان تحت عنوان کشور دوست و برادر یاد می‌کند. در این بین نزدیکی بین دو کشور بیش از وجه اقتصادی، شامل وجه های سیاسی ، نطامی و امنیتی است. حجم مبادلات نظامی و  قراردادهای تجهیزات نظامی بین دو کشور بسیار بیش تر از کل حجم مبادلات تجهیزات نظامی پاکستان با کشور هایی چون امارات متحده عربی و عمان است.

دو کشور همچنان  تلاش می کنند تا ابعاد روابط خود را در سطوح مختلف اقتصادی، سیاسی ، نظامی و امنیتی در دوران حکومت تحریک انصاف بیش از گذشته توسعه دهند.

فراموش نکنیم؛ پاکستان برای ترکیه به منزله دروازه‌ای برای حضور در جنوب شرقی آسیا  محسوب می‌شود و با توجه به اینکه دو کشور ترکیه و پاکستان در همسایگی مرزی با یکدیگر قرار ندارند، جمهوری اسلامی ایران می تواند به عنوان یک کریدور نقش اساسی را در این بین داشته باشد، حال آنکه ایران با هر دو کشور روابط بسیار حسنه و عمیقی دارد و ترکیه و پاکستان هر دو در زمان هایی از اهرم ایران برای تنظیم روابط خود با یکدیگر نیز بهره می جویند.