تعليمات اسلامي چون چشمه آبي است كه گرچه در نهايت مزرعه را سيراب مي‏كند امّا درمسير نيز اثرات نيك خويش را بر جاي مي‏گذارد. قرآن كريم: ما به مردان و زناني كه عمل صالح بهمراه ايمان داشته باشند زندگي پاك و پاداش احسن خواهيم داد.اخلاق، يكي از مسائل مهمي است كه در زندگي بشر نقش اساسي دارد.

اين موضوع در اسلام جايگاه ويژه‏اي دارد و در حقيقت يكي از اركان تشكيل دهنده دين است. به تعبير ديگر، چگونه فكر كردن و چه اعتقادي داشتن (اعتقادات)، چسان عمل كردن (احكام) و با چه منش و خويي زيستن (اخلاق)، سه ركن اساسي است كه محدوده تعليمات ديني را تعيين مي‏كند و در يك كلمه چنان كه از برخي تعبيرات قرآني و روايي به دست مي‏آيد، هدف و مقصد انبياي عظام، تكميل مكارم اخلاقي و تهذيب نفوس بوده است.

بدون شك، آسايش دنيا و آخرت، در سايه اخلاق نيك، تحقق مي‏يابد. انسان اگر بخواهد در زندگي دنيا آسوده بوده و دور از نگرانيها و اضطرابهاي ويرانگر به سر ببرد، راهي جز مبارزه با صفتهاي زشت و پاكسازي دل از خوهاي پليد ندارد. كيست كه نداند صفاتي از قبيل: خوشرويي، تواضع، قناعت، محبت، اخلاص، بلندهمتي، طهارت و سلامت نفس و… انسان را از دغدغه‏ هاي بي‏حاصل و از پريشانيهاي بدفرجام، نجات مي‏دهد و بر عكس، حالات و اوصافي مانند: غضب، خودخواهي، حرص، حسد، بخل، بدبيني، بدخواهي و آلودگيهاي روحي، او را در غل و زنجير گرفتار مي‏كند و هـمـيـن دنـيـاي او را كـه مـي‏تـوانـد در سايـه اخـلاق و رفتار شايسته، به خوشي و آسايش بگذرد، به‏ جهنمّي‏ سوزان‏ وعذابي‏ پررنج‏ و بي‏پايان‏ تبديل‏ مي‏كنند.

بسياري‏خيال‏مي‏كنندكه‏نتيجه ‏دستورات‏اسلام را،تنهادرآخرت بايد جستجوكردواين‏مكتب‏آمده‏است‏تافقط‏ سعادت‏اخروي‏انسان‏راتأمين‏كند و به آسايش و رفاه انسان در دنيا كاري ندارد. شايد همين فكر باعث شده كه برخي از جوانان معتقد به اسلام كه در عمل دنبال هوسراني و خوشگذرانيهاي زودگذر هستند، وقتي به توبه و كنارگذاشتن اشتباهات خود دعوت مي‏شوند، در پاسخ بگويند: ما جوانيم و بايد از دوران جواني و عيش و نوشهاي آن بهره ببريم، بعد از گذشت اين دوران خوش و پرطراوت، در پيري از گذشته خود توبه خواهيم كرد و بدين وسيله خود را براي پذيرش مرگ و رسيدن به سعادت آخرت و لذتهاي آن آماده خواهيم ساخت.

ما هنوز وقت بسياري داريم، چرا بايد جواني خود را فدا كرده، از حالات و روزهاي خوش‏آن صرف‏ نظر كنيم و نقد را به نسيه بفروشيم. چنين كارهايي ناشي از محروميت و عقب‏ماندگي ذهني است .

اين سخن، از برداشت نادرست آنها در باره برنامه‏هاي تربيتي اسلام، سرچشمه مي‏گيرد. آنان خيال مي‏كنند كه اسلام تنها براي آباداني آخرت آمده و با انسان و زندگي او در دنيا كاري ندارد و اگر او را به انجام اعمالي موظف كرده، تنها به خاطر اين است كه نتيجه آن را در آخرت ببيند و وارد بهشت شود .

در منطق اينان قوانين اسلام همچون گلوله‏اي است كه از لوله تفنگي خارج مي‏شود و تنها آن نقطه آخر را هدف قرار داده و مسيري كه مي‏پيمايد، بكلي از دايره مقصود تيرانداز خارج است، در صورتي كه اگر بر اساس آيات قرآن و روايات ائمه معصومين عليهم‏السلام هدف از تعليمات اسلامي را ارزيابي كنيم، بايد آن را به چشمه آبي تشبيه كنيم كه از نقطه‏اي به جوشش در آمده تا در پايان مسير، مزرعه‏اي را سيراب كند، ليكن بر سر راه خود به تقوا و عمل صالح، در همين دنيا نيز انسان را به رستگاري و سعادت مي‏رساند .

بسياري به اشتباه گمان مي‏كنند ثمره دستورات اسلام را تنها بايد در آخرت جستجو كرد !

هدف انبيا(ع) تكميل مكارم اخلاقي و تهذيب نفوس بوده است .

هر كجا برسد، آنجا را نيز آباد كرده و زنده مي‏كند .

ما بايد هدف صحيح و واقعي يك مجموعه هدفدار و مفيد را از دستورالعملي كه بانيان آن مطرح مي‏كنند، بشناسيم، نه از زبان جاهلان ومغرضان يا كساني كه با آن مجموعه دشمني دارند و آن را همسو با منافع شخصي يا قومي خود نمي‏بينند .

آنچه گفته شد برداشتي است از آيات بسياري كه در اينحا براي نمونه سه آيه زير را بيان كرده و خوانندگان گرامي را به تدبير هر چه بيشتر در آن دعوت مي‏كنيم :

الا انّ اولياءاللّه لاخوفٌ عليهم و لاهم يخزنون،

الذين آمنوا و كانوا يتّقون لهم‏البشري في‏الحياة‏الدنيا و في‏الاخرة لاتبديل لكلمات اللّه ذالك هوالفوز العظيم

دوستان خدا هيچ ترسي از آينده و هيچ حزني نسبت به گذشته ندارند، همانها كه اهل ايمان و تقوايند.

مژده و بشارت براي آنهاست در زندگي دنيا و آخرت. آيات و قوانين الهي دستخوش تبديل و تغيير نمي‏شود و اين است رستگاري بزرگ .

«من عمل صالحا من ذكرٍ او انثي و هو مؤمن فلنحيينّه حيوة طيبه و لنجزينهم اجرهم باحسن ما كانوا يعملون»

هر كس از مرد و زن، عمل صالحي كه توأم با ايمان باشد انجام دهد، پس ما او را با زندگي پاك، زنده مي‏كنيم و پاداش رفتارشايسته آنها را به نحو احسن خواهيم داد

ملاحظه مي‏شود كه در اين آيه كريمه، زندگي پاك، نتيجه در پيش گرفتن شيوه صحيح در زندگي و انجام عمل صالح معرفي شده كه هم زندگي دنيا و هم زندگي آخرت را در بر مي‏گيرد. در اين آيه گرچه بصراحت از دنيا و آخرت نامي به ميان نيامده، ولي آيه بالا، از راحتي زندگي هر دو جهان ياد كرده است كه در حقيقت، تفسيري بر اين آيه شريفه محسوب مي‏شود.

«و مَنْ اَعْرَض عن ذكري فأنّ له معيشة ضنكا»

و هر آن كس كه از ياد من روبگرداند، دچار زندگي سخت و تنگ خواهد شد .

مقصود از بيان اين آيات، يادآوري اين نكته است كه از قرآن مجيد چنين بر مي‏آيد كه تقوا و عمل‏صالح، در همين دنيا نيز صاحبش را به رستگاري و سعادت مي‏رساند و او را از تنگناها و پيچ و خمهاي زندگي مي‏رهاند. اين حقيقت را با مطالعه در زندگي تربيت يافتگان واقعي اين مكتب مي‏توان دريافت .

بنابراين، بزرگترين ظلم به خود آن است كه بهترين اوقات و لحظه‏هاي عمر، يعني جواني را كه سرشار از استعدادها و نشاط است به هوسرانيهاي زودگذر بگذرانيم و وقتي به خود آييم كه ديگر فرصت و امكان كافي براي جبران نباشد. دوستان جوان بايد توجه داشته باشند كه ساختن بناي شخصيت را، سهل و آسان نينگارند و آن را از بناي يك ساختمان براي ايجاد آن، سرمايه، وقت و مصالح لازم است، كمتر ندانند. كسي كه سرمايه و استعدادهاي جواني را به خيال جبران بعدي، صرف بيهودگي و عياشي كند. مانند فردي است كه در فصل تابستان، پول، امكانات و وقت خود را به هدر دهد و در فصل سرما و يخبندان بخواهد با دست خالي براي خود جان پناهي بسازد كه در اين صورت، جز حسرت و آه چيزي عايدش نخواهد بود يا مانند آن بازمانده از قافله‏ اي است كه در منزلي به اسودگي آرميده و پس از چند روز بخواهد با دويدن، خود را به قافله برساند. به قول يكي از بزرگان: جواني‏ات را نگهدار، پيري، خودش را حفظ مي‏كند . والسلام علی منتبع الهدی .

حاجی علی رامیز ” علی یار “