محمد اقبال لاهوری یا علامه اقبال، شاعر، فیلسوف، سیاست‌مدار و متفکر مسلمان پاکستانی بود
به مناسبت گرامیداشت صد و چهل و یکمین زادروز محمد اقبال لاهوری، شاعر ملی و متفکر مسلمان پاکستانی که به نام روز اقبال نامگذاری شده است نشست ها و کنفرانس های مختلف علمی و ادبی در شهرهای مختلف این کشور برگزار می شود.
روز 9 نوامبر که مصادف با روز تولد این شاعر ملی است بر سر مزار وی در شهر لاهور پاکستان مراسم شعرخوانی و تبیین شخصیت ادبی و وقایع زندگی وی برگزار می شود و رادیو و تلوزیون پاکستان اقدام به پخش برنامه هایی ویژه ای پیرامون ایده های فکری جهان می کند.
اقبال٬ برای اولین بار مبارزه استقلال طلبانه مسلمانان هندو ستان را مطرح کرد. وی که به عنوان پدر فکری پاکستان نیز شناخته می شود در عین حال به عنوان شاعر نامدار و متحد دنیای اسلام نیز پذیرفته شده است.
اقبال لاهوری در9 نوامبر سال 1877 میلادی درشهر سیالکوت در ایالت پنجاب پاکستان و در خانواده ای که علاقمند به تصوف بود به دنیا آمد. نور محمد پدرش نیز به عنوان اولین معلم وی در زندگی وی تاثیر و نقش عظیمی داشت.
اقبال در مکتب‌خانه، نخست قرآن را آموخت. سپس با تشویق معلمان زبان فارسی و عربی اش به فراگیری ادبیات اسلامی روی آورد. وی در سال 1899 با کسب رتبه نخست از دانشگاه پنجاب فارغ التحصیل شد.
اقبال پس از اخذ فوق لیسانس در زمینه فلسفه و اقتصاد از دانشگاهکمبریج لندن مدتی در این شهر ماند. وی با تدریس در رشته زبان و ادبیات عرب در آنجا شروع به برگزاری کنفرانسهایی در مورد موضوعات مختلف اسلام پرداخت.
وی همچنین در لندن شروع به آموختن حقوق کرد. پس از فارغ التحصیلی در رشته حقوق ازکمبریج وارد دانشگاه مونیخ در آلمان شد و در رشته فلسفه رساله دکترای خود را با عنوان «سیر فلسفه در ایران قبل و بعد از اسلام » تدوین کرد.
اقبال که تلاش کرد تا پلی بین غرب و شرق ایجاد کند از اینرو از افکار و اندیشه های بسیاری چون غزالی، مولانا، ابن تیمیه و نیچه بهره برد و تلاش کرد تا دنیای فکری خود را بسازد.
– اقبال، محمت عاکف پاکستان است
اقبال شاعری علاقمند به سیاست بود و در این زمینه مردم خود را نیز هدایت کرده بود. سخن وی « سیات تلاش و ادامه دادن همراه با عزت و شرف است» می تواند بیانگر جوهر ایده های سیاسی وی باشد.
اشعار اقبال با نام “مجاهدین مسلمان هند” در آغاز جنبش مسلمانان در هند در مقابل انگلستان و و روند تاسیس کشور پاکستان نقش بسزایی داشت.
از این روست که اقبال همانند محمت عاکف شاعر ترک است که در جریان سالهای جنگ کوتولوش ملت را در راستای مبارزه ملی متحد کرد. وی نیز مردم پاکستان را بر هدف اصلی استقلال پاکستان متمرکز کرده بود.
اقبال در سال 1934 به بیماری سرطان مبتلا شد. ولی از سال 1934 به بیماری‌های مختلفی مثل کم‌شنوایی و کم‌بینی دچار شد. سر انجام در 21 آوریل 1938 در سن 61 سالگی از دنیا رفت و پیکرش با حضور 70 هزار نفر در شهر لاهور مرکز ایالت پنجاب به خاک سپرده شد.
