“یک پرسش و پاسخ تاریخی!”
*****
واژه «مغول» در گوییش هزارگی به چه معناست؟ و آیا هزاره ها از نژاد «چنگیزخان مغل» اند؟
****
درود دوست عزیز، واژه “مغول” در گوییش و فرهنگ آزرگی ریشه کهن و دیرینه داشته، یک واژه کهن اوستایی_ فارسی است، که از ریشه “مگ” و “مغ” به معنای پاک و زیبا، با پسوند ” ول”(مانند) ترکیب یافته است.
“مغ+ول” یعنی مغ مانند. “مغان” نیز, از همین ریشه “مغ و مگ” گرفته شده است و به معنای: خوب، زیبا، شایسته و مناسب کاربرد داشته است. “مغول دختر” یعنی دختر زیبا، شایسته و خوب; مغول بیشین، یعنی درست بیشی; مغول بخور یعنی درست غذا بخور و…!
بنابراین، “مغول” رایج در گوییش آزرگی هیچ ربطی به “مغل” یا “منگول” منگولیا و مغولستان ندارد! همان گونه خود هزاره ها به مغل ها، جز شباهت اندک در ساختار فزیکی، هیچگونه ارتباط و اشتراک نژادی و خونی ندارند!
البته شباهت مردم هزاره به مغل ها به همان اندازه است که شباهت به دیگر مردمانی با همین ساختار فزیکی همچون: چینایی ها، جاپانی ها، تایواندی ها، تای لندی ها، فلیپینی ها و…!
****
از زمان که “افغان” های متجاوز در عصر حاکمیت غزنویان از شبه قاره هند وارد سرزمین خراسان شدند، همواره با ساکنان اصلی این دیار یعنی اجداد هزاره ها درگیر بوده اند، در عصر پسا عبدالرحمان که این متجاوزان خود را مالک دیار خراسان زمین میخواندند! تبلیغات گسترده ای را با پشتیبانی حکومت به راه انداختند که ساکنان بومی (هزاره ها) را مغولان مهاجم و از بازماندگان سپاهیان بدنام چنگیز خان قلمداد نمایند!؟
البته بعدها برخی از هزاره ها بخصوص “هزاره های کویته” نیز این پندار باطل به مذاق شان خوش آمد و خود را از نسل چنگیز معرفی نموده و لقب چنگیزی را برای هزاره برگزیدند!؟ وگرنه از نظر علمی و تاریخی چنین ادعای اصلا قابل اثبات نیست! بلکه برعکس گزارش های تاریخی از مقاومت سرسخت هزاره ها در کنار دیگر ساکنان بامیان در برابر سپاه خونریز چنگیز وجود دارد که در جریان آن مقاومت “نواسه” چنگیز خان کشته شد و سپاه چنگیز شهر بامیان را “ماوبالیغ” یعنی نحس و نفرین شده لقب داده و چنان کشتار و ویران کردند که به هیچ موجود زنده ای حتی سگ ها و گربه ها نیز رحم نکردند!
****
نتیجه: اینکه واژه “مغول” در گوییش هزارگی به معنای خوب، زیبا، قشنگ، درست، شایسته و… است و هیچ ربطی به قوم مغول و چنگیز خان ندارد و از نظر نژادی و خونی نیز هیچ گونه ارتباطی میان هزاره ها و مغول ها قابل اثبات نیست! بدرود.
*****
م، خرمی
19 قوس 98
