در این روزها که کرونا در جهان فراگیر شده و اماکن مذهبی بسیاری نیز برای جلوگیری از شیوع این ویروس بسته شده است، برخی افراد با شایعه‌پراکنی در تلاش هستند تا به جهانیان القا کنند که مسلمانان در سختی و گرفتاری درهای حرم‌ها را بسته و دست از توکل و توسل برداشته‌اند. اما به گفته حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر،ائمه اطهار (ع) هم در زمان بیماری در کنار توسل و کمک از درگاه خداوند، به توصیه‌های پزشکی توجه داشتند. همچنین وقتی سلامت جامعه اهمیت دارد، نه تنها حرم‌ها مطهر، بلکه حتی برای این موضوع می‌توان نماز جمعه و نماز جماعت را هم که اسلام اینقدر به برپایی آن توجه و تاکید دارد، تعطیل کرد.

ائمه (ع) هم بیماری را با ذکر دوا نمی‌کردند

برخی معتقدند که با شیوع کرونا انگار خدا انسان‌ها را رها کرده و توسل‌ها هم راه به جایی نمی‌برد. نظر شما درباره این چنین تفکراتی چیست و آیا ائمه اطهار (ع) هم برای رهایی از گرفتاری‌ و بیماری‌ها تنها به دعا اکتفا می‌کردند؟

آنچه مربوط به عالم طبیعت و وجود انسان‌ها می‌شود، در مرحله اول باید مسیر طبیعی خود را طی کند. در زمان ائمه هم می‌بینیم وقتی بیماری به وجود می‌آمد، آن بیماری را فقط با ذکر حل نمی‌کردند، بلکه با مراجعه به اطباء تلاش می‌شد که بیماری رفع شود و در کنار آن از خداوند منان طلب شفا می‌شد.

آنچه درباره ذکر می‌توان عنوان کرد، این است که چون خدا شفادهنده است و همه چیز به دست قدرت اوست، باید از خدا کمک خواست و دعا کرد که این بیماری‌ها رفع شده و مردم شفا پیدا کنند. در ماه رمضان هم یکی از دعاهایی که بسیار می‌گوییم «اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریض» است.

یا وقتی می‌گوییم «اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ‏» معلوم است که خدا از آسمان برای اینکه مردم بتوانند رفع گرسنگی کنند، چیزی نمی‌فرستند، بلکه هر کسی باید به دنبال تلاش و کوشش برود و از دل زمین روزی خود را به دست بیاورد.

بر همین اساس، برای رهایی از کرونا در مرحله اول باید مسیر قانونی و اصلی یعنی همان توجه به توصیه‌های پزشکان طی شود. هم‌اکنون پیشتازان عرصه سلامت، پزشکان، پرستاران و کادر درمانی فداکاری می‌کنند تا کرونا از کشور رخت ببندد.

همچنین تلاش می‌کنند که دارو یا واکسنی تولید کنند تا این بیماری را از بین ببرند. پس از توجه به نکات بهداشتی و رعایت دستورالعمل‌های پزشکان باید از خدا خواست که در این داروهایی که تولید می‌شود، شفا قرار دهد.

اگر این دو یعنی هم تلاش برای مبارزه با کرونا و هم توسل به درگاه الهی را پیوند بزنیم، هم عنایت خدا را خواهیم داشت و هم تلاش و کوششی کرده‌ایم تااین ویروس را شکست دهیم.

هر دردی درمان خود را دارد، مثلا وقتی بیماری عفونی به وجود می‌آید، پزشکان می‌گویند که باید آنتی بیوتیک مصرف شود. هر بیماری داروی متناسب با خود را دارد، اما در کنار اهمیت مصرف دارو، باید از خدا هم خواست که این بیماری برطرف شود.

«کرونا» ناتوانی انسان در برابر خداوند را نشان داد

نکته دوم این است که درست است بیماری‌ها بلایای طبیعی و امتحانات الهی است. اما از طرفی نشانگر عجز و ناتوانی انسان است. الان حدود ۸ میلیارد جمعیت روی کره زمین است و در بسیاری از کشورهای پیشرفته دانشگاه‌های معتبر و پزشکان و لابراتورهای مجهز وجود دارد، اما هر چند سال، یک ویروس می‌آید که دنیا در برابر آن عاجز است.

در چند سال گذشته در ایام حج گفتند تب دره ریفت آمده. چند سال بعد آنفلوانزای خوکی و مرغی آمد. هر دفعه اسمی روی بیماری می‌گذارند، اما به واسطه آن بیماری، انسان‌ها تا مدت‌ها از دفع آن ناتوان هستند. همانطور که خداوند نیز خطاب به مشرکان در قرآن می‌فرماید: «ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ؛ طالب و مطلوب هر دو ناچیز و ناتوانند» (حج/ ۷۳) بنابراین باید به قدرت خدا پی برد و ایمان آورد که در این جهان پهناور ریزه‌کاری زیادی قرار داده که هر چه جلو برویم باز هم بی‌نیاز از لطف خداوند نیستیم و هر لحظه عجز ما در برابر خداوند متعال بیشتر نمایان می‌شود.

هم‌اکنون با شیوع کرونا بهتر است از طرفی این را امتحان ببینیم و از طرفی هم بدانیم که بلایای طبیعی است که هر ساله تکرار می‌شود. یک وقتی سیل و زلزله می‌آید و گاهی چنین بیماری‌هایی پدیدار می‌شود. علاوه بر این، یکی از نکاتی که نباید فراموش کنیم، این است که در فرهنگ اسلامی، بزرگان دین به ما آموخته‌اند که باید خیر و خوبی را برای همه بخواهیم. بنابراین اکنون باید دعا کنیم خداوند این بلا را نه تنها برای مسلمانان و کشورهای اسلامی بلکه برای همه کشورها رفع کند.

افرادی که به اسلام می‌تاختند که دین و علم سازگاری ندارد، جواب خود را گرفتند

برخی بسته شدن درهای حرم‌های مطهر در مشهد و قم را نوعی دوگانگی مسلمانان جلوه می‌دهند و معتقدند که یک ویروس مسلمانان را از عقیده خود دور ساخت. به نظر شما چرا درهای حرم باید بسته می‌شد؟

اقداماتی که در زمینه بسته شدن حرم‌های مقدس صورت گرفته است، برای حفظ سلامت مردم است. دو چیز در روایات ما مورد اهمیت است؛ یکی سلامتی و دیگری امنیت. بنابراین هر چیزی که به این دو مورد ضرر برساند باید متوقف شود. همانطور که وقتی کسی نمی‌تواند نماز را ایستاده بخواند، می‌گویند نشسته بخوان یا اگر نمی‌تواند نشسته بخواند، می‌گویند با اشاره بخوان.

از نظر دینی توصیه و دستورالعمل پزشکان برای ما واجب شرعی است، چرا که حفظ سلامت انسان، یک واجب شرعی به شمار می‌رود و هر چیزی که موجب سلامتی انسان شود، عمل به آن واجب است. افرادی که به دین می‌تاختند که دین و علم سازگاری ندارد، جواب خود را گرفتند که از رهبری معظم انقلاب تا مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه و مراکز دینی همه همراه با پزشکان حرکت کردند و حتی اماکن بسیار مهم ما مثل حرم حضرت امام رضا (ع)، حرم حضرت معصومه (س) و حرم شاهچراغ (ع) تعطیل شد که دلیل آن حفظ جان مردم است.

وقتی سلامت جامعه اهمیت دارد، حتی برای این موضوع می‌توان نماز جمعه و نماز جماعت را هم که اسلام اینقدر به برپایی آن توجه و تاکید دارد، تعطیل کرد. ما نیز از مردم می‌خواهیم که به توصیه پزشکان توجه کنند و خدا را شکر که در داخل و خارج کشور پزشکان توانمندی داریم که به زودی با تلاش آن‌ها واکسن و داروی ضدکرونا ساخته خواهد شد و این بلا از کره زمین رفع خواهد شد.

بسیاری از درمانگاه های ایران را پزشکان خارجی اداره می‌کردند/ خدمات پزشکی بعد از انقلاب قابل مقایسه با گذشته نیست

در گذشته هم بیماری‌های مختلفی شیوع پیدا کرد و در آن دوران بسیاری قربانی این بیماری‌ها همچون طاعون و حصبه شدند. شما خاطراتی از آن دوران شنیده‌ یا خوانده‌اید و با توجه به پیشرفت علم کرونا چه تفاوتی با این بیماری‌ها دارد؟

در گذشته علم پزشکی در کشور رشد بالایی نداشت. البته دانشمندان بزرگی مثل ابوعلی سینا داشتیم که آن موقع علم آن‌ها در همه جا فراگیر نشده بود و تعداد این پزشکان هم زیاد نبود.

وقتی کمبود امکانات موجب تلنبار شدن جنازه‌ها در عربستان شد

زمانی حصبه، طاعون و جذام و دیفتری بود و بسیاری از مردم قربانی این بیماری‌ها شدند. مثلا فلج اطفال بود که بسیاری از کودکان به دلیل این بیماری‌ها از دست می‌رفتند، اما اکنون با تزریق واکسن فلج اطفال این بیماری ریشه‌کن شده است.

در کشورهای دیگر هم چنین بیماری‌هایی بوده است. در سفرنامه‌های حج نگاه می‌کردم، خواندم که وقتی وارد جده شدیم، دیدیم که جسدهایی در خیابان‌ها افتاده و بسیاری از جنازه‌ها روی هم انباشته شده است که این افراد بر اثر وبا فوت شده بودند. این‌ها در گذشته که علم پزشکی پیشرفت چندانی نداشت، بوده است، اما اکنون امکانات پزشکی و درمانی رشد پیدا کرده و نباید نگران این مسائل باشیم.

از طرفی هم مردم نباید استرس و نگرانی داشته باشند. عمر دست خدا است و خداوند هر زمانی اجل ما برسد، گریبان ما را خواهد گرفت. باید تلاش کنیم و کوتاهی در درمان انجام ندهیم و بقیه را به خدا واگذار کنیم.

دعایی که آیت‌الله بهجت به شهید سلیمانی توصیه کرد/ دعای سریع الاجابه در مفاتیح

شما در زمان گرفتاری‌ها ذکر یا دعای خاصی می‌خوانید؟ یا در محضر علما و بزرگان دینی توصیه‌هایی برای رهایی از گرفتاری شنیده‌اید؟

آیت‌الله بهجت همواره به مداومت بر ذکر«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی دِرْعِکَ الْحَصِینَةِ الَّتِی تَجْعَلُ فِیهَا مَنْ تُرِیدُ» تأکید داشتند و حتی به یاد دارم شهید سپهبد قاسم سلیمانی می‌گفت که از مرحوم بهجت شنیدم که بعد از نماز صبح و نماز عشا سه مرتبه این ذکر را بگویید تا همواره از بلا و گرفتاری‌ها در امان باشید و ایشان هم به اثربخشی آن ذکر تأکید کردند.

همچنین «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ» که انسان با این ذکر اقرار می‌کند که همه چیز دست خداست، از دیگر اذکاری است که همواره مورد توصیه بزرگان دین بوده است.

من نیز با توجه به اینکه نه تنها از علما بلکه در مفایتح هم ذکر «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِی دِرْعِکَ الْحَصِینَةِ الَّتِی تَجْعَلُ فِیهَا مَنْ تُرِیدُ» تأکید شده است، این ذکر را می‌خوانم. در مفاتیح هم مرحوم محدث قمی درباره مشکلات متعدد ذکرهایی بیان کرده، اما آنچه مقام معظم رهبری مطرح فرمودند، یعنی دعای هفتم صحیفه سجادیه هم می‌تواند برای رفع این گرفتاری کمک کند. مرحوم محدث قمی هم این دعا را دعای سریع الاجابه نقل کردند که هر کسی با عنایت و توجه این دعا را بخواند، مستجاب می‌شود.

البته دعا و استجابت دعا شرایطی دارد. اینطور نیست هر دعایی کردیم مستجاب می‌شود، بلکه باید شرایط و زمان را نیز مدنظر قرار داده و با توسل به اهل بیت (ع) آن‌ها را واسطه استجابت دعا قرار دهیم.

سفر رفتن در شرایط کرونا/ قاعده لاضرر و جبران خسارت

با شیوع کرونا همواره مسؤولان تأکید می‌کنند که «در خانه بمانیم». با توجه به تقارن نوروز و سفرهای نوروزی برخی هم بی‌توجه به این امر اقدام به مسافرت کرده‌اند. آیا سفر در چنین وضعیتی از نظر اشکال دارد؟

در روایات درباره سفر تأکید شده که اگر در سفر خطری وجود داشته باشد، رفتن به آن سفر، حرمت شرعی دارد. فقط یک جا استثنا است که آن هم سفر به کربلا برای زیارت امام حسین (ع) است و در روایات داریم اگر خوف و نگرانی هم درباره این سفر معنوی وجود داشته باشد، باز هم به آن سفر بروید.

اما درباره سفرهای دیگر وضعیت فرق می‌کند. اگر با سفر رفتن ممکن است موجب ابتلا به بیماری کووید ۱۹ شود، پس شرعاً گناه است. قاعده لاضرر هم داریم که فقها در حوزه بحث زیادی می‌کنند که اگر انسان به دیگری ضرر وارد کند، شرعا مدیون است و باید جبران خسارت کند.

بنابراین، اگر سفر ما باعث شود که برخی مردم در سایر شهرها و روستاها هم به بیماری مبتلا شوند، یا موجب تلف شدن و آسیب در زندگی افراد شود، باید خسارت آن را شرعاً پرداخت کنیم. با توجه به اینکه در برخی شهرها ممکن است امکانات تنها در حد خود مردم آن شهر و روستا باشد، اما مثلا تصمیم بگیریم گروهی به شمال برویم و ناقل بیماری باشیم و موجب خسارت به مردم آنجا شویم، شرعا مدیون هستیم و در صورت بروز خسارت باید آن را پرداخت کنیم. به همین دلیل هم همواره توصیه می‌شود که در خانه بمانید، چرا که این اقدام کمک می‌کند زنجیره انتقال قطع و بیماری زودتر رفع شود.

توصیه به مطالعه/ تلفنی صله رحم کنید

شما در اوقات فراغت و قرنطینه چه می‌کنید و چه توصیه‌ای به سایر افراد دارید؟

فرصتی است که بیشتر در کنار خانواده باشیم. البته باید از دید و بازدیدهای عید خودداری شود و با توجه به تأکید اسلام به صله رحم، با توجه به لزوم جلوگیری از شیوع کرونا بهتر است که صله رحم را به صورت تلفنی به جای آورد تا کمکی در مهار این ویروس کنیم.

همچنین افرادی که عادت به مطالعه دارند، فرصت خوبی است که اقدام به مطالعه کتاب‌های ارزشمند در حوزه‌های مختلف کنند. خدا را شکر که در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی تنوع بسیاری در سال‌های اخیر ایجاد شده و کتاب‌هایی برای هر کسی با هر سلیقه‌ای وجود دارد.