بررسی آثار مستشرقین نشان می‌دهد که آن‌ها با انگیزه‌های سیاسی، اقتصادی، دینی، استعماری، علمی و… به تاریخ و ادیان ملت‌های شرقی پرداختند. یکی از این مستشرقین که با دید علمی به تاریخ شرق و بخصوص به تحولات تاریخی مکتب تشیع پرداخته، «پروفسور پیر دورتگی یر» فیلسوف و محقق فرانسوی است. عالمان و اندیشمندانی از این دست بخاطر کنجکاوی و بدون انگیزه‌های سیاسی، اقتصادی و… به تحقیق و پژوهش در مورد شرق پرداختند و در بسیاری مواقع تحلیل‌ها و برداشت‌های درستی را نیز ارائه داده‌اند.
پروفسور پیر دورتگی‌یر در گفت‌وگو با شبکه المنار لبنان، نوع نگاه و برداشت‌های خود را از سیر مطالعات و برداشت‌های مستشرقین درباره مکتب تشیع و بخصوص امام حسین علیه‌السلام ارائه داده است. از منظر این متفکر و دانشمند فرانسوی، دنیای غرب آگاهی و شناخت درستی از امام حسین (ع) تا شروع قرن شانزده میلادی نداشته است و با شروع دولت صفوی است که غرب کم‌کم آگاهی خوبی از شیعیان امامی به دست می‌آورد. اگر در دسترس نبودن منابع اصیل شیعی امامی را در این امر دخیل بدانیم، بدون شک شرق‌شناسی دوره‌های قبل با تعصب مذهبی و انحصار کلیسا نیز همراه بوده است و این خود نیز در عدم شناخت درست غرب از اهل‌بیت (ع) و تشیع تأثیرگذار بوده است. از این دوره به بعد این انحصار و تأثیرپذیری از مسیحیت کمتر شد. شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی از کلیسا خارج شد.
در ادامه این روند، آگاهی و دسترسی به منابع بیشتر می‌شود به گونه‌ای که در قرن‌های ۱۸ و ۱۹ صاحب‌نظران غربی درباره امام حسین (ع) بسیار صحبت می‌کنند و به همین خاطر دیدگاه‌های مختلفی نیز از فلسفه قیام امام حسین (ع) مطرح می‌شود.
پروفسور پیر دورتگی‌یر از میان دانشمندان و عالمان غربی از «ولتر» یاد می‌کند: «ولتر از شهادت امام حسین (ع) و آثار آن در ضمیر ملت‌ها نوشته است و از آن به بزرگی و احترام یاد کرده است و در دو نقطه از کتابش به آن اشاره کرده و سعی کرده برخی صحبت‌های قبلی‌اش نسبت به اسلام را جبران کند.»
فرانسوا ماری ولتر منتقدانه و تند به نقد اسلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پرداخت ولی بعدا تغییر عقیده داد و به مدح اسلام پرداخت، به‌گونه‌ای تغییر عقیده داد که جنجال برانگیزترین نویسنده شد.
ولتر از شهادت امام حسین (ع) و آثار آن در ضمیر و جوان ملت‌ها نوشته است و از آن با به بزرگی و احترام یاد کرده است و در دو نقطه از کتابش به آن اشاره کرده است.
دورتگی‌یر با بیان این‌که در قرن ۱۹ اهتمام بیشتری برای شناخت واقعه کربلا صورت گرفت، تصریح می‌کند: آلمانی‌ها و فرانسویان بسیاری در این زمینه صحبت کرده‌اند و در فرانسه «کنت دوگو بینو» از میان سفرهایش به ایران مراسم عاشورا را به ما رسانده است و این از مهمترین گواهی‌های اصلی است که در این باره به ما رسیده است.
بسیاری از مستشرقین با انگیزه‌های سیاسی، اقتصادی و استعماری به دنیای شرق و مسائل آن می‌نگرند. با این حال در میان انبوهی از شرق‌شناسان، کسانی چون پروفسور پیر دورتگی‌یر هستند که با دید منصفانه درباره تاریخ شرق و بخصوص دین اسلام می‌نویسند. پیر دورتگی‌یر، راه امام حسین (ع) و مسلک او را میراث عظیمی برای دنیای اسلام می‌داند که دنیای غرب از آن بی‌بهره است.
وی در ادامه این برنامه تلویزیونی با بیان این‌که امروز در غرب، فکر ایثار و قربانی شدن [برای ارزش‌ها] از دست رفته است، تأکید کرد: نمی‌توانیم بگوییم که ایثار دوباره زنده خواهد شد و این تقریبا غیرممکن است و ما این‌جا و در غرب چیزی مثل ایثار امام حسین (ع) نداریم. این مسأله که این شخص (امام حسین (ع)) فدا شده است توسط ما مسیحیان قابل درک است اما ما این‌جا از نزدیکان حضرت رسول (ص) صحبت می‌کنیم که پیروانش او را می‌کشند و این نه تنها بر ذهن بلکه بر احساس تأثیرگذار است.
این مستشرق غربی، قیام امام حسین (ع) را این‌گونه ارزیابی می‌کند که ما باید به مردم بگوییم که مسأله، مسأله ارقام و حساب و کتاب نیست بلکه او همه چیز را از دست داد اما پیروزی را به دست آورد و او [امام] حسین (ع) بود و این به معنی ضرورت بازگشت به سمت خدا در امور تربیتی است.
این فیلسوف فرانسوی با اشاره به ضرورت بررسی جوانب روان‌شناختی امام حسین (ع) تأکید می‌کند که: «فکر می‌کنم آن‌چه که باید امروز دنبال آن باشیم این است که جوانب روان‌شناختی امام حسین (ع) را بیشتر بشناسانیم و این نه تنها نیاز به شناخت بیشتر واقعه عاشورا و یا تاریخ دارد بلکه باید بدانیم که معنی ایثار و فداکاری باید هر چه بیشتر و به صورت متمرکز در امور تربیتی ما وجود داشته باشد و این آن چیزی است که امروز از دست داده‌ایم.»
وی با اشاره به بحران روانی انسان غربی می‌گوید: این یعنی ما ایمان به دو دنیا، دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم و عالم غیب را از دست داده‌ایم در حالی که در مکتب اسلام، امام حسین (ع) به شکل کامل فداکاری کرد و این یکی از صفات انسانی است و آن رها کردن خود در راه خداست و اگر امام حسین (ع) چنین کاری نمی‌کرد اسلام به چنین جایی نمی‌رسید که مکتب سعادت بشری باشد.
