«عید سعید فطر بر همه ای مسلمانان جهان مبارکباد.»
«عید سعید فطر؛ عید اتحاد یا اختلاف!؟»
وقتی کودکی بیش نبودم، به یاد دارم که اوضاع «عید سعید فطر» متأسفانه همین گونه بود، که امروزه جریان دارد. در پی هر ماه رمضانی این داستان تلخ تکرار و عید های متعدد و چند روزه رخنما میگردد! بدون شک تمام عبادات الهی، نخستین فلسفه اش، نوعی کرنش، احترام و تواضع در برابر خداوند بزرگ بوده و در گام دوم ما را مستقیم و غیر مستقیم به اتحاد و همدلی فرامیخواند! ماه رمضان که خود ماه عبادت، عبودیت، بندگی و خودسازی است، در واقع ماه همدلی، اتحاد و یگرنگی نیز است. ماه مهمانی خدا که در آن تمام بندگان مساوی بوده و همگان فرمان پروردگار خویش را گردن نهاده و در کنار هم بر سر سفره کرامت خداوند جا میگیرند. پس چرا روز عید که روز خوشی یک سان و یک آن نباشد؟
عجیب اینجاست که وقتی روزه به پایان خویش نزدیک میشود، بحث عید بار دیگر داغ گردیده و بازار اختلاف گرم و گرمتر می شود. این بدان دلیل است که روز عید فطر در واقع «یوم المحذورین» است یعنی روزی که در آن مسلمانان میان دو مشکل یا دو حرام درگیراند: یعنی اگر آنروز عید باشد، روزه گرفتن اش حرام، اگر آنروز عید نباشد، روزه خوردنش حرام! بی شک این مطلب حاکی از اهمیت ویژه این روز است. با این وجود؛ بسی جای تأسف است وقتی بزرگترین عید مسلمانان بعد از یک ماه عبادت و خودسازی رخ می نماید، به جای اینکه بهانه ای برای همدلی، یکرنگی، یکجهتی، اتحاد و اتفاق باشد، با ارائه ای فتواهای رنگارنگ مراجع شیعی و مفتی های سنی کاملاً به بیراهه کشانده شده و باعث تشتت، پراکندگی، نفاق، چند دستگی و اختلاف میگردد! .
«پرسش های بی پاسخ؟؟!»
از همان آوان کودکی این پرسش برایم بی پاسخ مانده است که چرا عید، «واحد و یک روزه» نباشد؟ نمایشی باشکوهی از عبودیت و بندگی در برابر خداوند و نیز تصویری شکوهمندی از قدرت، اتحاد و نیرومندی مسلمانان در معرض جهان و جهانیان؛ آیا چنین چیزی امکان پذیر نیست؟ آیا امکان ندارد که با این همه پیشرفت علمی راه حل علمی مناسبی برای این معضل بجویند و عرضه کنند؟ آیا از نظر فقهی واقعاً راه حلی برای این مشکل وجود ندارد؟ هرگاه در سطح کلان و میان تمام کشور های اسلامی چنین چیزی امکان نداشته باشد، آیا میان ساکنان یک کشور نیز امکان پذیر نخواهد بود؟ به راستی چرا فقط هنگام رؤیت هلال ماه شوال یا عید فطر این مشکل وجود دارد؟
بدون شک پاسخ ها در همه ای موارد از امکان و وقوع «عید واحد» و جهان شمول اسلامی دم میزند. هرگاه مسلمانان تعصب کور و خشک مذهبی و فرقه ای را کنار گذاشته و همگان با تلاش واحد در سدد حل این معضل برآیند، این طرح کاملاً عملی است که تمام مسلمانان عیدی واحدی داشته باشند. عجیب اینجاست که گاهی این اختلاف به سه یا حتی چهار روز می کشد، آیا گردش قمر در میان کشور های مختلف این همه تفاوت دارد؟ مسلماً پاسخ منفی است.
پس چه چیزی باعث شده که تنها در مورد عید سعید فطر این همه اختلاف پدید می آید؟ پاسخ روشن است: همان چیزهای که مسلمانان را در طول تاریخ به بیراهه سوق داده و همگی را به جان هم انداخته و هزاران نفر قربانی گرفته است! وجود فرقه ها، مذاهب و گروه ها با اندیشه ها و باورهای گوناگون همراه با تعصب کور و خشک مذهبی؛ همراه با ملا نماهای متعصب، جاهل، خشک مغز و دگم اندیش که غیر مسؤلانه با بی خردی کامل به اختلافات گوناگون دامن میزنند؛ انگار تدوام حیات ناپاک خود را در اختلاف میان مردم و مسلمانان می بینند. این روند در نهایت سر از تکبر و خود خواهی درآورده موجبات تفسیق یا تکفیر دیگران را فراهم می کند! نتیجه اش همین اوضاع نابسمان و بسیار خطرناک کنونی است که جهان اسلام با آن دست به گریبان است.
«عید واحد بین الملل اسلامی و یا عید واحد ملی!»
با اندک تأمل و دقت همراه با کمی صبر، گذشت و بردباری به راحتی میتوان به راه حلی مناسبی برای این مشکل دست یافت. تردید نباید کرد که می توان با اندک تفاهم به «عید واحد» رسید، «عید بین الملل اسلامی» یا « عید بزرگ ملی» !؟
1) تشکیل یک «انجمن رؤیت هلال بین المللی اسلامی» متشکل از تمام مذاهب و فرقه ها کاملاً امکان پذیر است. این انجمن حداقل سالانه دوبار یکی در اول رمضان المبارک و دیگری در آخر آن، گرد هم آیند و نمایندگان شان را به شرق و غرب عالم اسلامی برای رؤیت اعزام کنند، در نهایت رأی آنها در رؤیت یا عدم رؤیت هلال، باید از سوی تمام دولت ها و ملت ها، معتبر و قابل قبول باشد. بنابراین؛ همگان در یک روز روزه خود را آغاز کرده و همگان در یک روز عید بگیرند. بدون شک چنین عیدی یک عید واقعی؛ یک عید عبادی- سیاسی دشمن کش بوده و نمایشی عظیمی از همدلی، یکرنگی و اتحاد میان مسلمانان را به تصویر خواهد کشید!
2) تشکیل «انجمن رؤیت هلال» در داخل هر کشور و متشکل از نمایندگان تمام مذاهب و فرقه ها، نیز امکان پذیر است. هرگاه چنین انجمنی تشکیل گردد، حداقل از پراکندگی ساکنان یک کشور در محدوده جغرافیایی مشخص در موضوع «عید سعید فطر» جلوگیری خواهد کرد و بی گمان باعث اتحاد و همدلی میان یک ملت خواهد شد. در چنان صورتی همگان نه تنها یک عید بزرگ آینی خواهند داشت؛ بلکه، همان «عید بزرگ مذهبی» به «عید عظیم ملی» نیز مبدل خواهد شد. نمایشی زیبا، چشم نواز و دل انگیز از اتحاد ملی و همرنگی وطنی، همراه با عبودیت پروردگار یکتا و بی همتا. شک نیست که چنین کاری؛ گامی استوار، مهم و عظیم در مسیر وحدت ملی نیز خواهد بود.
3) همانگونه که در آرایی فقهی امامان بسیاری از فرق و مذاهب مسأله «رؤیت هلال» شرط اصلی و بنیادین برای آغاز رمضان المبارک و آغاز ماه شوال المکرم؛ بیان گردیده بر همگان لازم است که با تأسی به امام شان، به«مسأله رؤیت هلال» بالاترین اهمیت را بدهند. هرگز از کس یا کسانی یا حاکمی یا کشوری دیگری تقلید نکنند. بلکه، باید تلاش کنند که خود هلال را رؤیت کنند.
4) مهمترین و نخستین گام در مسأله «رؤیت هلال ماه شوال» و «عید سعید فطر» اطمینان و یقین به حلول ماه شوال است. این مهم حاصل نمی شود، مگر اینکه انسان خود با چشمان خویش هلال را رؤیت کند. یا به کسانیکه ادعای رؤیت دارند اعتماد کامل و کافی داشته باشد. بنابراین؛ به گفته ای حاکم، پادشاه، حاکم شرع، منجم و … هرگز اول ماه شوال ثابت نمی شود! مگر اینکه این اشخاص کاملاً مؤمن، عادل و مورد اطمینان شخص باشند، به گونه ای که از اعلان آنها شخص به رؤیت هلال یقین حاصل نماید.
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات تان در ماه مبارک رمضان؛
به امید اتحاد، یکرنگی و همدلی میان مسلمانان که به عید واحد برسند!
و با تبریک مجدد عید سعید فطر به همه ای مسلمانان واقعی جهان!؟
مصطفی خرّمی
بیست و نهم رمضان المبارک 1435 برابر با 6/ 5 / 1393
کویته – پاکستان