به بهانه 14 اگست(چوده اگست) سالروز استقلال  کشور اسلامی پاکستان(1)

«معرفی کشور پاکستان»

«جمهوری اسلامی پاکستان» با بیش از ۱۸۰ میلیون نفر جمعیت، ششمین کشور پر جمعیت دنیا است. پایتخت این کشور «اسلام‌آباد» و بزرگترین شهر آن بندرگاه مهم «کراچی» در منتهی الیه جنوب غربی این کشور و در کنار اقیانوس هند واقع شده است. دیگر شهرهای مهم این کشور عبارتند از: «لاهور» مرکز ایالت پنجاب؛ «پیشاور» مرکز ایالت پختونخواه خیبر؛ «کویته» مرکز ایالت بلوچستان، «مظفرآباد» مرکز منطقه آزاد کشمیر و شهرهای راولپندی، ملتان، گوجرانواله، سکهر و… . پاکستان، یکی از کشور های پر نفوس مسلمان نشین، در جنوب غربی قاره آسیا موقعیت دارد، که از شمال و شمالی شرقی با افغانستان؛ از جنوب و جنوب غربی با دریای عمان؛ از غرب با ایران؛ از شرق و جنوب شرقی با هندوستان، و از شمال شرق با جمهوری خلق چین محدود است.

 این کشور در چهاردهم اگست سال ۱۹۴۷میلادی، به عنوان یک کشور جدید مسلمان نشین، در دو منطقه پاکستان شرقی(بنگلادش) و پاکستان غربی از هند بریتانوی جدا و به استقلال رسید. در پی جنگ داخلی سال ۱۹۷۱ پاکستان شرقی با نام «بنگلادش» از پاکستان جدا و بعنوان یک کشور مستقل در منطقه ظاهر گردید. نوع حکومت پاکستان جمهوری پارلمانی فدرال و از چهار ایالت(صوبه پنجاب، صوبه سند، صوبه بلوچستان و صوبه پختونخواه خیبر) با حکومت های محلی تشکیل شده است. صاحبان اصلی کشور پاکستان در واقع «فوج» (اردو یا ارتش) این کشور است که از نظر کثرت نیرو و توان جنگی در رده هفتم جهان قرار دارد. این کشور تنها کشور اسلامی است که از توان هسته ای برخوردار بوده و دارایی جنگ افزار هسته ای است. زبان ملی این کشور «اردو» و زبان نوشتاری و اداری آن تا کنون «انگلیسی» است.

پیشینه تاریخی سرزمین پاکستان

سرزمین پاکستان، در هند شمالی دارای پیشینه ای تاریخی و باستانی با قدمت 1500 تا 2500 سال پیش از میلاد بوده، «تمدن هارپا» یا «تمدن وادی سند» پس از تمدن بین النهرین(میان رودان) و مصر؛ سومین تمدن باستانی جهان، به شمار میرود که به «تمدن موهنجودارو» نیز شهرت دارد. این تمدن با قدمت نزدیک به سه هزار سال، که به تمدن «دره سند» نیز معروف است، در نوع خود گسترده ترین حوزه تمدنی زمان خود را دارا بوده و با تمدن شهر سوخته در منطقه سیستان، همزمان و با هم رابطه تنگاتنگی داشته اند.

مجسمه سنگی از عصر تمدن موهنجودارو (تمدن وادی سند)

عصر هندویی

اولین دوران «امپراتوری هند» با حکومت سلسله «موریا ها» بین سالهای ۳۲۶ تا ۲۰۰ قبل از میلاد، شکل گرفت. قدرتمندترین حاکم تاریخ هند تا قبل از گورکانیان، از میان این سلسله برخواسته و به «آشوکای بزرگ» شهرت دارد. یکی از آثاری بسیار مهم حجاری این دوره «پیکره چهار شیر» است که امروزه به «نماد ملی کشور هند» تبدیل گشته است. دومین سلسله قدرتمند هند، به نام «گوپتا ها» از سال ۳۲۰ تا ۵۵۰ میلادی، در شمال هند حاکمیت داشتند که برخلاف موریاها، حکومت بر مبنای ایجاد حاکمان محلی را بر حکومت مرکزی ترجیح می‌دادند. این دوران که به تاریخ «کلاسیک هندویی» شناخته می‌شود، «آیین هندو» شکل متحدتری گرفت و اولین معابد هندویی به سبک حاضر در این دوران تاسیس گردید. پس از گوپتاها تا قرن سیزده میلادی حکومتهای زیادی در شمال هند، با فراز و فرود های بسیار، یکی پس از دیگری روی کار آمدند. در این دوره بدلیل ضعف و ناتوانی سلسله های حاکم بر هند شمالی(پاکستان امروزی) جنوب هند از امنیت وآرامش بیشتری برخوردار بوده و سرگرم تعامل و تجارت با اعراب مسلمان و منطقه جنوب آسیا بوده است.

عصر اسلامی

تابلوی میناتوری از جهانگیر و اکبر از شاهان قدرتمند کورگانی هند

اولین تماس مسلمانان با آسیای جنوبی، به سال هفتصد و یازده میلادی باز می گردد. مسلمانان و فاتحان عرب به فرماندهی محمد بن قاسم در سال712 میلادی وارد شبه قاره هند گردیده و تا ملتان پیش رفتند. اما، فتح واقعی سرزمین هند و گسترش اسلام در این دیار در دوره غزنویان و در اواخر قرن دهم میلادی به فرماندهی سبکتکین بنیانگذار سلسله غزنویان و پدر محمود غزنوی آغاز گشت، که در زمان محمود به اوج خود رسید. لشکرکشی های مدوام و ویرانگری که مثلث قدرت، شهرت و ثروت غزنویان را به درخشش واداشت و برای این سسلسله ترک نژاد، مشروعیت دینی و ماندگاری تاریخی بخشید. پس از سقوط غزنویان، سلسله های زیادی تا قرن سیزدهم میلادی به هند حمله بردند؛ اما، حکومت واقعی و ماندگار مسلمانان با تصرف شهر دهلی توسط غلام شاهان (از غلامان سلسله غوریان) آغاز و اسلام توسط این سلسله رسماً بر هند حاکم گردید.

عصر زرّین سلسله های اسلامی هند(عصر گورکانیان هند)

امیر تیمور گورکانی که نسب خویش را به «چنگیز خان» میرساند، به سال ۱۳۹۸میلادی، به هند حمله و با فتح دهلی، غارت ثروت های افسانه ای آن شهر و نیز کشتار ساکنان و ویرانی کامل شهر به زادگاه خویش در آسیای مرکزی بازگشت. در سال 1526 میلادی، بابر از نوادگان تیمور بر هند تسلط یافت و «سلسله گورکانیان» یا «امپراتوری مغولی هند» را بنیان گذاشت که تا سال ۱۸۵۷ میلادی در بخش بزرگی از شبه قاره هند دوام آورد. حکمرانان این سلسله به تدریج تمامی شبه قاره را تحت فرمان گرفتند. اما، پس از مدتی بخش‌هایی از جنوب هند از اختیار آنان خارج گردید. این سلسله در نیمه سده ۱۷ میلادی و در زمان «شاه جهان» بزرگ‌ ترین و ثروتمندترین امپراتوری جهان را تشکیل داده بودند، که با سقوط این سلسله «عصر زرّین سلسله های اسلامی» هند نیز به پایان رسید.

رویا روی شاهان مسلمان و استعارگران بریتانیای

پایان عصر زرّین!!؟

 در سال ۱۷۳۹ میلادی با حمله نادرشاه افشار به هندوستان مقدمات انقراض امپراتوری «بابریان هند» فراهم آمد و در سال ۱۸۵۷ پس از سال‌ ها درگیری و مقاومت، سرانجام کمپانی هند شرقی(انگلیسی ها) توانست امپراتوری بزرگ بابریان هند را منقرض نموده و قلمرو این حکومت را بطور کامل تصرف کند. به این ترتیب هند که در روزگار «اکبر شاه» و «شاه‌ جهان»  و «اورنگ ‌زیب» سیر تمدنی عظیم و گسترده اسلامی را آغاز نموده بود، رو به ضعف نهاده برای همیش نابود گردید.

عصر استقلال!

پرچم پاکستان

سرانجام تلاش های و خیزش های استقلال طلبانه در شبه قاره هند که از سال1857 میلادی، آغاز گشته بود، در 14 اگست 1947(روز آزادی پاکستان) و 15 اگست (روز استقلال هند) به ثمر نشست و هند بریتانوی به دو کشور هند و پاکستان تقسیم و استقلال یافتند. علامه اقبال لاهوری، محمد علی جناح، فاطمه جناح و… از بزرگترین رهبران و سران نهضت آزادی پاکستان به شمار میروند، در این میان؛ محمد علی جناح بعنوان بانی کشور پاکستان لقب «قائد اعظم» را کمایی نمود و خواهرش فاطمه جناح با احترام تمام به لقب «مادر ملت» مفتخر گردید که هردو نفر، نزد مردم پاکستان از احترام تام و تمام برخوردارند.

 ادامه دارد… .

مصطفی خرّ می

کویته –  پاکستان 20/5/1393